Deli (okçulukla ilgileri hakkında kısa bir not)

Haklarında ahkam kesmek haddimiz değil; Abdullah Turhal beyefendi derlenebilecek tüm bilgileri derlemiş, dört başı mamur bir eser neşretmiş zaten..

Benim derdim daha başka.. Bu adamların okçulukla olan bağlantısını keşfedebilmek istiyorum.. Kendileriyle ilgili kitapta epeyce minyatür alıntılanmış ama hiçbirinde delilerin ok ve yay kullandığına dair bir detaya rastlayamadım.. Minyatürlerde (belinde, sırtında veya eğerde) tirkeş taşıyan, elinde yay olan, ok atan bir "deli" göremiyoruz.. Bu kahramanların hayata bakışı ve benimsedikleri savaş stratejileri dikkate alındığında ok ve yay pek de onlara göre değil gibi görünse de yakın dövüş mesafesine girmeden düşmanı elimine eden yay benzeri menzilli bir silahı da mutlaka kullanmış olduklarını düşünüyorum..

Uzun araştırmalardan sonra bununla ilgili iki resim bulabildim..

İlki son dönemde çizilmiş bir tasvir ve tabii ki bu yüzden güvenilirliği şüpheli olsa da çok güzel bir görsel.. O meşhur mahmuzlu turuncu çizmeleri, kartal kanadı raptedilmiş özel kalkanı ve kuşandığı börü postuyla bir deli neferi.. Sağ yanında (bize solu dönük olduğu için tam göremiyoruz ama) içinde beş ok bulunan kubur veya tirkeş, sol yanında kurulu yayını koyduğu sadağı var.. fakat yayı sağ eliyle çektiğini varsayarsak başparmağında zihgir bulunmuyor bu neferin.. düşündürücü.. Yayıncısı (Osprey Publishing) 16ncı yüzyıla tarihliyor olsa da hangi kaynağa veya minyatüre dayandırdığını açıklamıyor..

İkincisi ise delilerin son dönemlerinden, 1805 yılına ait yabancı kaynaklı bir albümden.. Artık gayrı nizami harbe dair etkinlikleri iyice azalmış, o muazzam kıyafetleri ve korkutucu aksesuarları çıkarılmış.. büyük oranda yalnızca paşalara ve önemli kişilere muhafızlık yaptıkları dönemden.. Bu sefer tirkeşi (veya kubur) sırtında, kurulu yayı sağ tarafındaki sadakta duran mızraklı bir deli süvarisi görüyoruz.. başında yüksekçe bir kalpak var..

18 Şubat 2013